مفهوم و علت احساس گناه در کودک چیست و چگونه می توان با آن مقابله کرد؟ - مجله بوشهری ها

در این مقاله قصد داریم تا مفهوم و علل احساس گناه در بچه ها را با جزئیات بیشتری توضیح داده و با راه های مقابله با آن آشنا شویم.

مفهوم احساس گناه در کودک

به طور کلی، حس گناه نوعی احساس بی قراری عاطفی است که پس از رفتارهای ناشایست یا آزرده خاطر کردن دیگران در فرد به وجود می آید. از سوی دیگر، چنین احساساتی روی بچه ها به دلیل پاک و معصوم بودن دل هایشان، تأثیر بیشتری دارند. در واقع، حس گناه، احساسی قدرتمند، مضر و فلج نماینده است که اگر هر یک از افراد در دوران کودکی نتوانند آن را مدیریت نمایند، دچار کمبود اعتماد به نفس شده و در عظیمسالی شخصیت و واکنش های آن ها نسبت به موقعیت های مختلف بر اساس همین حس گناه پرورش یافته در دوران کودکی شکل می گیرند.

علل ایجاد احساس گناه در کودک

بدیهی است که هیچ یک از افراد با حس گناه به جهان نمی آیند! بلکه در طول زندگی و با کسب تجربه های متفاوت آن را می آموزند. به طور کلی، بخش عظیمی از این احساسات به آموزش های مرتبط به روابط کودک با والدین و معلمانش بستگی دارد. به عبارتی، بسیاری از ما در دوران کودکی با عظیمسالانی در زندگی خود در ارتباط هستیم که دیگران و حتی خودشان را مورد قضاوت و سرزنش قرار می دهند. در نتیجه، ناخودمطلع خودمان نیز همان الگوی رفتاری را یاد گرفته و تکرار می کنیم.

همچنین بسیاری از والدین نیز برای مطلع کردن بچه ها خود از عواقب بعضی کارهای احتاقتصادی، سعی می نمایند تا حس عذاب وجدان را در کودک خود برانگیخته نمایند! این در حالی است که والدین به جای تربیت بچه ها بر این اساس، می توانند با رفتارهای درست، منظم و منسجم، میزان مطلعی بچه ها خود را در خصوص نتایج اعمال آنان بالا ببرند.

تربیت بچه ها بر اساس احساس گناه یا مسئولیت پذیری؟

همه ما به عنوان یک انسان در زندگی خود اشتباهاتی داشته ایم. به علاوه، در بعضی شرایط کارهایی انجام داده ایم که دیر یا زود متوجه اشتباه بودن آن ها شده ایم. این در حالی است که روش های تربیتی والدین هم نشاءت گرفته از آن چیزی است که خودشان آموزش دیده اند! به عبارتی، بعضی والدین ممکن است از روش های کاملاً نادرستی که در نتیجه آموزش های نادرست در دوران کودکی داشته اند، فرزندان خود را پرورش دهند. در ادامه، تفاوت های تربیت فرزند بر اساس حس گناه یا تقویت احساس مسئولیت پذیری در آنان را آنالیز می کنیم.

تربیت فرزند بر اساس حس گناه

کودکی که بر اساس روش های مرتبط با بر انگیختن احساس گناه در او پرورش می یابد، عادت دارد تا در زندگی شخصی و کاری خود دیگران را به شدت مورد قضاوت قرار دهد. بنابراین اگر به طور مداوم فرزندان خود را به دلیل اشتباه در کارهایشان مورد سرزنش قرار دهیم، به عزت نفس آن ها آسیب می رسانیم. به علاوه، این نوع رفتار با کودک توهین آمیز بوده و منجر به تأمل، تصحیح رفتار یا عبرت آموزی نمی شود، بلکه موجب سقوط او از نظر رفتاری می شود!

در واقع، بچه های که در سنین پایین چنین تجربیاتی داشته اند، معمولاً دچار اضطراب می شوند؛ چرا که روش های دیگری برای اداره زندگی، مواجهه با مسائل و عبور از موانع نیاموخته اند. در نتیجه، الگوی رفتاری نادرستی که در کودکی آموخته اند، باعث شکل گیری احساساتی مانند تزلزل، ترس و تنفر از خود در آنان می شود. همچنین این موضوع بر مهارت ارتباط موثر آن ها تأثیر گذاشته و ممکن است در عظیمسالی به افرادی آسیب پذیر، شنماینده یا با عقده های روانی کوچک و عظیم مبدل شوند!

تربیت فرزندی مسئولیت پذیر

به هر حال والدین موظف هستند تا به فرزندان خود تفاوت مابین خوبی و بدی را آموزش دهند، هنجارها و محدودیت هایی برای آن ها مشخص نموده و این در حالی است که برای پرورش چنین فرزندانی باید روینمودهای تقویت مسئولیت پذیری در آنان به کار گرفته شوند.

در حقیقت، تفاوت اصلی در تربیت فرزندان به وسیله مسئولیت پذیری یا بر انگیختن حس گناه در آنان این است که بچه ها خود را نسبت به پیامدهای طبیعی اعمالشان مطلع کنیم و یکسری تنبیه های نادرست را به آن ها تحمیل نکنیم. بدین ترتیب استقلال اخلاقی بچه ها ارتقاء یافته، نسبت به رفتارهای مطابق با ارزش های درست مطلعی داشته و از روی ترس یا تعهد به سراغ چنین ارزش هایی نمی فرایند!

بنابراین به عنوان والدین فرزندان خود باید بکوشید تا واکنش های از روی تأمل و تفکر در خصوص پیامدهای اعمال مختلف را به بچه ها بیاموزید و گام های مؤثر در برخورداری از این نگرش را برایشان بیان کنید. در چنین شرایطی، بچه ها پس از تشخیص خطاهای خود، راهی برای برطرف آن ها پیدا نموده و از اشتباهات خود تجربه می آموزند. همچنین به آنان بیاموزید که احتیاجی نیست تا زمان زیادی برای فکر کردن به اشتباهات، کارهای ناپسند یا عذاب وجدان خود فکر کنید؛ چراکه تمرکز بیش از حد روی چنین احساساتی باعث درد و رنج آنان می شوند.

5 روش مقابله با احساس گناه در کودک

1. مسئول احساسات خود بودن

به طور معمول، نکته ای که بیش از همه چیز به بچه ها صدمه می زند، این است که والدینشان عصبانیت یا ناراحتی خود را ابزاری برای بر انگیختن احساس گناه در کودک مد نظر قرار داده و سعی می نمایند تا کودک خود را بدین روش تربیت نمایند. به عبارت دیگر، بعضی از والدین با نشان دادن احساساتی مانند عصبانیت، ناراحتی و … در کوشش هستند تا بچه ها خود را از انجام رفتارها یا گفتارهای نادرست باز دارند. بنابراین به یاد داشته باشید که شما به عنوان والدین کودک مسئول مدیریت احساسات خود هستید و این موضوع را بر فرزندان خود تحمیل نکنید!

2. آموختن تعریف گناه به فرزندان

به فرزندان خود بیاموزید تا مفهوم روشنی از احساس گناه داشته باشند. در واقع، بدین طریق به آن ها یاری می کنید تا سهم خود را از مسئولیت پذیری در شرایط مورد نظر و حتی سایر مسئولیت های دیگری که به آن ها مربوط نمی شود، مشخص نموده و آن ها را از همدیگر تمیز دهند. به همین دلیل، احتیاج است تا بچه ها خود را هدایت کنید تا هیچ گونه سرزنشی را از جانب دیگران تحمل ننموده یا وابستگی بیش از حد به سایرین نداشته باشند.

3. تشویق کردن کودک برای بیان احساساتش

از جمله دیگر راهکارهای مقابله با احساس گناه در کودک این است که به آن ها اجازه دهید تا احساسات گناه خود را ابزار نمایند. در واقع، این موضوع به بچه ها یاری می نماید تا از انزوا خارج شده و توانایی مدیریت احساسات خود را داشته باشند.

4. بیان کردن اهمیت و تأثیر اقدامات کودک

برای مقابله با احساس گناه در کودک ضروری است تا تأثیر و اهمیت اقداماتشان را به آنان متذکر شوید؛ آن ها را ترغیب کنید تا در خصوص اشتباهات خود تأمل نمایند، رفتار بدشان را جبران نمایند و از طرف مقابل خود عذرخواهی نمایند. در واقع، با بکارگیری این روش ها به کودک می آموزید تا هر چه سریع تر خود را از شر احساس عذاب وجدان برهاند.

5. آموختن احترام گذاشتن به خود و دیگران

بچه ها معمولاً تحت تأثیر الگوهای رفتاری والدین و معلمان خود هستند. بنابراین سعی کنید تا در روابط خود با فرزندانتان با احترام با آن ها برخورد کنید. همچنین بر این موضوع تأکید داشته باشید که در روابط خودشان با اطرافیان، همکاران و … احترام به طرف مقابل را فراموش ننمایند. به علاوه، اگر با روش های تقویت عزت نفس در بچه ها آشنایی داشته باشید، می توانید احترام گذاشتن به خود را به فرزندتان آموزش دهید. در این صورت، فرزند شما می آموزد تا با رعایت کردن اصول احترام به خود و همچنین دیگران، از انجام کارها یا رفتارهایی که منجر به بروز احساس گناه می شوند، اجتناب کند.

جمع بندی

در این مقاله، به تعریف مفهوم احساس گناه در کودک و علل آن پرداختیم و جنبه های مختلف آن را مورد آنالیز قرار دادیم. در نهایت، 5 راه مؤثر برای مقابله با احساس گناه در کودک و تربیت فرزندانی مسئولیت پذیر معرفی کردیم؛ بنابراین با به کارگیری هر یک از موارد مطرح شده در این مقاله، می توانید فرزندانی مسئولیت پذیر تربیت کنید که در دوران عظیمسالی خود توانایی اتخاذ تصمیماتی به دور از هر گونه واکنش احساسی شدید را داشته و نسبت به مدیریت احساسات توانمند باشد. نظر شما در خصوص راه های مقابله با عذاب وجدان در بچه ها و یا تربیت فرزند بر اساس رویکرد انگیزش احساس گناه در آنان چیست؟ نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.

شما می توانید با 9 مورد از بهترین توصیه های آموزش مدیریت اقتصادی به بچه ها نیز در انگیزه آشنا شوید.