برترین برخورد با بچه های دیابتی - مجله بوشهری ها

توصیه های دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی به والدین بچه ها مبتلا به دیابت

با آقای دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی، فوق تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره نحوه برخورد والدین با نوجوانان دیابتی گفت وگو نموده ایم.

آقای دکتر! در نوجوانی بیشتر دیابت نوع یک شایع است یا دیابت نوع دو؟

دیابت نوع 1 به طور عمده در بچه ها دیده می گردد و با افزایش سن و رسیدن آنها به سن نوجوانی به علت تغییراتی در سیستم هورمونی، به طور عمده کنترل قندخون مختل می گردد. بسیاری از اوقات این افراد از تزریق انسولین خودداری و رژیم غذایی خود را رعایت نمی نمایند و به افت قندخون (هایپوگلاسمی) یا افزایش قندخون (هایپرگلاسمی) در سنین نوجوانی دچار می شوند. دیابتی های این سنین معمولا پرخاشگر می شوند و با بیماری خود خیلی سخت کنار می آیند و پذیرش اینکه دچار یک بیماری مزمن هستند، برایشان سخت است چون باید دستورات پزشکی را رعایت و مرتب انسولین تزریق نمایند و دائم مراقب قندخوشان باشند و حتی لازم می گردد از برخی از موادغذایی تا حدودی پرهیز نمایند.

والدین و اطرافیان چه یاریی می توانند به کودک و نوجوان دیابتی بنمایند؟

والدین و مربیان مدرسه باید در خصوص اینکه اگر دیابت کنترل گردد، می تواند از عوارض بعدی جلوگیری کند، با نوجوان صحبت نمایند. بیمار باید خود را جزو گروه درمان بداند تا به یاری پزشک و عمل به دستورات او، بر بیماری اش غلبه کند. صحبت کردن در خصوص بیمار، نباید به صورت آمرانه باشد. این مساله در خصوص بیماران دیابتی نوع 1 است که انسولین مصرف می نمایند. چون در سنین جوانی و نوجوانی تحرک نسبت به گذشته خیلی کاهش پیدا می نماید و این کم تحرکی به علت نشستن جلوی تلویزیون یا رایانه، باعث افزایش وزن افراد می گردد و افزایش وزن هم مهم ترین عامل برای ایجاد دیابت است، امروزه شاهد افزایش تعداد نوجوانان دیابتی نوع 2 هستیم. به عبارت دیگر، کم تحرکی و افزایش وزن در این سنین در افراد دیابتی مشاهده و همین مساله باعث می گردد دیابت نوع 2 که به طور عمده به انسولین مقاوم است در این سنین شیوع پیدا کند.

چه توصیه ای به نوجوانان دیابتی دارید؟

توصیه ما این است تمهیداتی اندیشیده گردد که افراد مبتلا بتوانند فعالیت بدنی خود را مثل گذشته، در هوای آزاد افزایش دهند و تحرک بیشتری داشته باشند و از مصرف غذاهای کم حجم با کالری بالا مثل فست فودها، سس، شیرینی، شکلات و... پرهیز نمایند. خانواده باید موادغذایی حاوی فیبر مانند سبزی و میوه ها را در برنامه غذایی شان بگنجانند از چاقی شدید بچه ها و افزایش وزنشان و در نهایت از دیابت جلوگیری نمایند. اگر هم دچار دیابت شدند، علاوه بر مصرف داروهای خوراکی، داشتن رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی برای آنها لازم است. حداقل فعالیت بدنی برای نوجوانان دیابتی این است روزی 30 دقیقه و 5 روز در هفته یعنی به مدت، 15 دقیقه در هفته به طور مداوم، مثلا پیاده روی نمایند تا قندشان بهتر کنترل گردد.

نوجوانان دیابتی معمولا سرکش هستند؛ به نظر شما والدین چگونه می توانند به آنها یاری نمایند که شادتر باشند؟

برای سلامت روحی- روانی هم باید با این بچه ها صحبت کرد. باید برای آنها وقت گذاشته گردد تا بتوانند با دیابت کنار بیایند. بهتر است زندگی با دیابت را به آنها بیاموزیم و از آنها بخواهیم بپذیرند این جزیی از زندگی آنهاست و اگر کنترل گردد از عوارض نگران نماینده ای که همه از آنها شنیده ایم، می توان جلوگیری کرد. آنها باید بدانند اگر در این سنین به کنترل قندخون توجهی ننمایند، افزایش چربی و فشارخون در سنین بالاتر را در پی خواهد داشت و دچار عوارض مزمن این بیماری مثل عوارض چشمی، قلبی و کلیوی خواهند شد. نوجوانان امروزه به علت کم تحرکی، در معرض چاقی قرار دارند به همین علت باید از مصرف غذاهای پرکالری اجتناب و بیشتر میوه ، سبزی و لبنیات مصرف نمایند. حداقل در روز 2 لیوان شیر یا یک فنجان ماست به بچه های دیابتی بدهید که هم به استخوان سازی شان یاری و هم از افزایش وزن و چاقی شان جلوگیری گردد. با بچه های دیابتی که در سن بلوغ و رشد و کمی سرکش هستند، باید به آرامی سخن گفت. خانواده ها نمی توانند با امر و نهی آنها را متوجه نمایند که تو نباید چیز خاصی بخوری یا نخوری چون بچه ها در این سنین با همه چیز مخالفت می نمایند، فقط می توانند تعادلی در رژیم غذایی شان برقرار نمایند.

در خصوص رژیم غذایی چطور؟ این نوجوانان می توانند میوه های شیرین و نوشابه بخورند؟

مثلا در خصوص میوه ها قبلا گفته می شد میوه های شیرین برای بیماران دیابتی منع مصرف دارد در حالی که امروزه این دیدگاه به کلی منسوخ شده و بیماران دیابتی چه نوع 1 و چه نوع 2 می توانند میوه های شیرین را به شرط رعایت حد و تعادل مصرف نمایند و در وعده غذایی شان حداقل 3 بار در روز آنها را بگنجانند. به خصوص کسانی که از انسولین استفاده می نمایند، می توانند در میان وعده ها از میوه های فصل و میوه های شیرین یا مثلا یک لیوان شیر یا یک لقمه نان و پنیر استفاده نمایند. توصیه می کنم نوجوانان دیابتی، مخصوصا مبتلایان به دیابت نوع 1، اگر به این سنین رسیدند، کنترل قندشان را فراموش و از تزریق انسولین خود خودداری ننمایند چون این دارو یک ماده حیاتی برای آنهاست. بیمار ان بسیاری را دیده ایم که قندشان قبل از اینکه به سن بلوغ برسند، کاملا کنترل شده بوده ولی در دوران بلوغ به علت شرایط های تهاجمی که پیدا نموده اند و تزریق نکردن انسولین و رعایت نکردن رژیم غذایی، قندشان کاملا از کنترل خارج شده است و مجبور شده ایم آنها را بستری و با مسائل زیادی از این شرایط خارج کنیم. اگر بیماران دیابتی نوع 1 انسولین خود را به طور ناگهانی قطع نمایند این عارضه برایشان مرگبار خواهد بود. با شناخت کافی و آموزش به نوجوان دیابتی و خانواده، او می توان این دوره را هم به خوبی سپری کرد تا به سنین بلوغ برسند و از آنجا به بعد هم، باز با آموزش، قند خون خود را تحت کنترل داشته باشند.

منبع: هفته نامه سلامت

/ج

منبع: راسخون