چین هراسی و راهبردهای پکن؛ کنفوسیوس لوکوموتیوی با سرعت کم - مجله بوشهری ها

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید و از قدیمیترین تاریخچه آسیا دیدن کنید.

به گزارش خبرنگار دفاتر منطقه ای خبرنگاران، نورلان علی اف پژوهشگر و دانشجوی دکترا در دانشکده علوم سیاسی و مطالعات بین ­الملل دانشگاه ورشو در تحلیلی به آنالیز ابعاد قدرت نرم چین در آسیای مرکزی پرداخته است.

در این گزارش آمده است: در تاریخ 18-17 اکتبر 2019، هفتمین مجمع همکاری­ های آسیای مرکزی و چین در نانینگ، استان گوانکسی چین برگزار شد.

هدف این مجمع، تقویت بیشتر روابط بین چین و کشورهای آسیای مرکزی بود. چین گذشته از منافع مرتبط امنیتی و مالی خود در این منطقه، امیدوار است تا تصویر خود را با یاری قدرت نرم، در بین جمعیتی که در آن احساسات چین ­گریزی تشدید شده بهبود بخشد.

باوجود گزارش ها و اطلاعات متعدد از پروژه­ های چینی ­ها با این هدف، هنوز این سوال باقی می­ ماند که قدرت نرم چین در آسیای مرکزی واقعا چقدر مؤثر است.

چین هراسی در پروژه های مالی

آسیای مرکزی مرز مشترک گسترده ­ای با چین دارد. این منطقه، بین بازارهای غربی و چین واقع شده که نقشی کلیدی و مهمی در طرح کمربند و جاده چین دارد.

سرمایه­ گذاری و اعتبارات چین در چندین مورد باعث ایجاد سوء­ظن در جوامع محلی شده که در آن­ها افزایش بدهی­ های دولتی و ترس از تله­ های بدهکاری، نگرش ­های ضدچینی را تقویت نموده است. ترس و نگرانی از اینکه چین زمین یا منابع طبیعی را در ازای وام ­های خود تصاحب کند، در اعتراضات سال­ های اخیر نقش داشته است.

پس از سال 1991، تصور جوامع و افراد سرآمد و حاکم بر جمهوری ­های تازه استقلال­ یافته نسبت به چین عمدتاً ترس و بدگمانی بود. پیشینه این احساسات در تبلیغات شوروی که به تبلیغ تصویری منفی از چین بین دهه ­های 1960 و 1980 می­ پرداخت، برمی­ گردد.

دانش و آگاهی اندک از تفاوت­های مذهبی و زبانی، فرهنگ و جامعه چین نیز رفتار مردم را تحت تأثیر قرار داده است. علاوه بر این، افزایش دخالت مالی چین در این منطقه و به خصوص افزایش شمار اعطای زمین به کشاورزان چینی در آسیای مرکزی، این برداشت و تصورات را تشدید کرد.

همچنین، ملل ترک و مسلمان در آسیای مرکزی مراکز ضدافراط ­گرایی چین را در سین­ کیانگ که در آن اقوام قزاق و قرقیز همراه با دیگر مسلمانان از جوامع قومی بومی نگه داشته شده­ اند، محکوم کردند. اعتراضات متعددی علیه کارگران چینی و فعالیت­های کسب و کار و تجاری چین در سال­های اخیر اتفاق افتاده است.

مأموریت خاص کنفوسیوس

پکن با هدف بهبود تصویر دنیای چین، چندین پروژه قدرت نرم را در اوایل سال 2000 راه­ اندازی کرد. ابزارهای اصلی قدرت نرم چین در آسیای مرکزی و همچنین در نقاط دیگر، مؤسسه کنفوسیوس است. بنابر راهبرد چین، کنفوسیوس (نماد حکمت سنتی چینی) پتانسیل بسیار خوبی برای جذب مخاطبین از خارج از کشور و دستیابی به محبوبیت گسترده در سراسر دنیا دارد.

فقط در اوایل دهه 2000، تعداد دانشجویان در مؤسسه کنفوسیوس در آسیای مرکزی به 22270 نفر رسید، اما تنها 6739 دانشجو در آزمون صلاحیت زبان چینی (HSK) شرکت کردند. در هر مؤسسه کنفوسیوس، دانشجویان ارزش­های فرهنگی و معنوی، تاریخ و زبان چینی را می ­آموزند.

پیش­ بینی شده آموزش زبان چینی در مؤسسات کنفوسیوس و کلاس­های کنفوسیوس می ­تواند یک ابزار مؤثر برای قدرت نرم چین در کشورهای آسیای مرکزی و تغییر تصورات از چین به تصوری بهتر، باشد.

پکن، با گسترش زبان و فرهنگ چین به وسیله مؤسسه کنفوسیوس، به دنبال تقویت جذابیت چین و از بین بردن تعصبات، خصومت و تهدید که گفته می ­گردد در دوران اتحادجماهیر شوروی پرورش یافته است.

براساس گزارشی از Sinopsis درباره تأثیرات قدرت نرم چین در قزاقستان، چین همچنین رویدادهای بشرمحبت آمیز و فرهنگی و تورهای اطلاعاتی را برای نمایندگان رسانه ­ها و روزنامه­ نگاران ترتیب داده و درمان مقرون به صرفه با طب سنتی چینی را ارائه می­ دهد.

چین، همچنین موضوع صادرات چین و قزاقستان را به وسیله مجامع و نشست­های دوجانبه­ منظم بین کارشناسان دو کشور، تسهیل نموده است. چین، مجامع همکاری مشابهی نیز در دیگر کشورهای آسیای مرکزی برقرارنموده است.

دیپلماسی فرهنگی چین در سال 2019

در سال 2019، 535 مؤسسه کنفوسیوس و 1134 کلاس کنفوسیوس در 158 کشور در سرتاسر دنیا وجود داشته است. به گفته دفتر مؤسسه کنفوسیوس/ هان­بان، که یک نهاد عمومی وابسته به وزارت آموزش و پرورش چین است، 13 مؤسسه کنفوسیوس در آسیای مرکزی فعالیت دارند که شامل 5 مؤسسه در قزاقستان، 4 مؤسسه در قرقیزستان، 2 مؤسسه در ازبکستان و 2 مؤسسه در تاجیکستان است.

گرچه چین هنوز باید یک مفهوم مؤثر از دیپلماسی فرهنگی ارائه دهد اما ترویج زبان چینی نتایج محسوسی در سال­های اخیر در پی داشته است. تحصیل زبان چینی به طور فزاینده­ ای در بین جوانان آسیای مرکزی رواج یافته و به عنوان ابزاری برای افزایش فرصت­های شغلی و رقابت در بازار کار تلقی می ­گردد.

زبان چینی پس از زبان انگلیسی به دومین زبان خارجی تبدیل شده که در آسیای مرکزی تحصیل می گردد. علاوه بر این، چین برنامه ­های بورسیه تحصیلی را برای دانشجویان آسیای مرکزی تدوین نموده است.

بر اساس داده­ های وزارت آموزش و پرورش چین، در مجموع، 185 دانشجوی بین­ المللی از 196 کشور در 1004 مؤسسه آموزش عالی در چین در سال 2018 تحصیل نموده ­اند. قزاقستان، دهمین کشور مبدأ در این خصوص با 11784 دانشجو بود و دانشجویان دیگر از کشورهای آسیای مرکزی هم حضور داشتند.

طبق گفته­ی یاگیا وطن ­یار سعیدو ویچ و لی مینی فو از دانشگاه دولتی سن­پترزبورگ، پکن به منظور جلوگیری از واکنش­ های مخالف با گسترش فرهنگی خود، به این موضوع توجه دارد که اطمینان یابد حضور فرهنگی و تمدنی در آسیای مرکزی به عنوان مظهر هژمونی تلقی نگردد، بلکه به عنوان مشارکت در راستای همکاری متقابل در توسعه روابط تمدن ها و نیز روابط محبت آمیز بین تمدنی با هدف تقویت حاکمیت هر یک از کشورهای مشارکت ­کننده، دیده گردد.

با این وجود، مؤسسات کنفوسیوس چین که در دانشگاه ­های محلی فعالیت دارند، از آزادی مانور قابل توجهی برخوردار هستند. در حالی که دیگر سازمان­های غیردولتی خارجی باید گزارش­ ارائه داده و تحت نظارت مؤسسات محلی باشند، این مؤسسات خود به عنوان نهادهای محلی فعالیت می ­کنند.

نتایجی که چندان مورد انتظار نیست

با وجود اینکه این ابتکارات گوناگون ممکن است در راستای بهتر نشان دادن تصویر چین در بین افراد سرآمد و نیز مردم در کشورهای آسیای مرکزی عمل کند، روینمودهای چین در خصوص قدرت نرم دارای کاستی ­های مهمی نیز هست به ویژه زمانی که با روسیه و غرب مقایسه می­ گردد.

به گفته کارشناس قزاق گوهر نورشا، اگرچه سیستم آموزشی و فرهنگ چینی برای جوانان آسیای مرکزی جذابیت دارد، اما عملا دانشجویان امید چندانی نسبت به آن ندارند. آن­ها امیدوارند که آگاهی از زبان و فرهنگ چین باعث گردد تا از مزیت مالی در کار برخوردار شوند اما با وجود دشواری­ یادگیری زبان چینی، تعداد نسبتا کمی از مشاغلی که به تسلط بر این زبان احتیاج است و همچنان صندلی قوی زبان انگلیسی باعث شده تا تلاش­های چین برای محبوبیت، کمتر از آنچه انتظار داشت، مؤثر واقع گردد.

وی همچنین تأکید می­ کند که گرچه بسیاری از تحلیلگران بر اهمیت نقش چشمگیر مؤسسات کنفوسیوس در تقویت همکاری­های مالی و سیاسی چین با دیگر کشورها تأکید دارند، تأثیر این مؤسسات در قزاقستان و قرقیزستان طی یک دهه گذشته اندک بوده است.

علاوه براین، زبان به عنوان یک مانع، استفاده عمومی را از رسانه­ های چینی به عنوان یک منبع اطلاعات محدود می­ سازد. در این راستا، روسیه نقش هژمونی خود را حفظ می ­کند. اگر چه چین چندین پروژه­ رسانه­ ای را تحقق بخشیده و تورهای رسانه ­ای را برای روزنامه­ نگاران محلی ترتیب داده است، نفوذ و تأثیر آن­ها در این منطقه به هیچ وجه نزدیک به تأثیر پروژه­ های روسی یا غربی نیست. علاوه براین، احساسات چین­ گریزی شدید در میان اقوام ترک و نیز جمهوری­ های آسیای مرکزی غالب است.

چالش قدرت های نرم در منطقه

به­ رغم افزایش تأثیرات قدرت نرم چین در آسیای مرکزی در سال­های اخیر، این اثرات همچنان اندک و محدود است، به ویژه در مقایسه با تأثیری که قدرت نرم روسیه و غرب دارد.

با این وجود، نقش زبان و فرهنگ روسی در این منطقه روبه کاهش بوده و بخش قابل توجهی از جوانان تحصیل­ نموده که نخبگان و افراد سرآمد سیاسی آینده را تشکیل می ­دهند، در غرب یا چین تحصیل نموده ­اند.

چین، احتمالا مشارکت آموزشی و فرهنگی خود را در این منطقه در سال­های پیش ­رو افزایش می­ دهد و روابطی محبت آمیز با نخبگان و افراد سرآمد سیاسی محلی برقرار می نماید. لذا، برای کشورهای آسیای مرکزی، امکان ایجاد تعادل بین شرق، شمال و غرب پیش ­شرط جلوگیری از تبدیل شدن به مشتری برای هر یک از این قدرت­ها است.

منبع: سنترال آسیا آنالیست

ح