مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی چرا تعطیل شد؟ - مجله بوشهری ها

به گزارش خبرنگاران مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی اواخر دهه شصت با هدف تربیت متخصص در حوزه های میراث فرهنگی در ساختمانی در محوطه کاخ نیاوران در رشته های هنرهای سنتی، موزه داری، مردم شناسی، باستان شناسی، بازسازی آثار تاریخی، بازسازی بناهای تاریخی، راهنمای موزه و محوطه های تاریخی و هنرهای سنتی به تربیت کارشناسان مجرب مورد احتیاج سازمان میراث فرهنگی و سایر سازمان ها می پرداخت.

هرچند نقدهایی درباره به کار نگرفتن فارغ التحصیلان این مرکز در سال های مؤخر همیشه مطرح بود، اما این مرکز تنها ساختار آموزشی در حوزه میراث فرهنگی بود که به طور تخصصی به آموزش نیروی انسانی در این حوزه ها می پرداخت.

با این حال، در اواخر دهه هشتاد، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی دستور انحلال این مرکز را صادر کرد که در اوایل دهه نود با توجه به خلائی که در آموزش احساس می شد، پس از نامه نگاری های متعدد با رییس جمهور وقت، انتها با ابقاء و تداوم فعالیت این مرکز موافقت شد اما در ادامه درگیر اختلاف نظر شورای عالی اداری و وزارت علوم شد.

در سال 1398 اما رییس سازمان وقت میراث فرهنگی، سرپرستی را برای این مرکز انتخاب و او را ملزم کرد که ظرف شش ماه به استناد مصوبه سال 90 شورای عالی اداری، این مرکز را ابقا کند. در همان سال وسایل مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی از نیاوران به خوابگاه دانشجویی پسران در خیابان به آفرین تهران منتقل می گردد، ولی تا امروز خبری از راه اندازی دوباره مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی نشده است.

در پی طولانی شدن این تعطیلی که بدون هیچ جایگزینی رخ داده و با توجه به ضرورت متخصص پروری به ویژه در حوزه میراث فرهنگی و نقدهایی که به خلاء متخصص در اداره های میراث فرهنگی استان ها، پایگاه ها و محوطه های تاریخی و بعلاوه پژوهشگاه میراث فرهنگی می گردد، ایسنا در رشته گفت وگوهایی، ضرورت راه اندازی دوباره این مرکز را با نگاهی به انتقادها، آنالیز می نماید.

سیداحمد محیط طباطبایی که درحال حاضر رییس کمیته ملی موزه ها در ایران (ایکوم ایران) است و از سال 1377 تا 1383 مدیریت معاونت معرفی و آموزش سازمان میراث فرهنگی را به عهده داشت، در گفت وگو با ایسنا درباره روند شکل گیری مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی، شرح داد: با تشکیل سازمان میراث فرهنگی در انتها دهه شصت متولیان سازمان در آن موقع متوجه این امر شدند که فاقد تعداد کافی و لازم از کارشناسان ذی ربط در حوزه های موزه داری و بازسازی هستند و به همین خاطر در این رشته ها لزوم تأسیس یک مرکز آموزشی وجود دارد. هدف از تشکیل این مرکز این بود که از فارغ التحصیلان آن در بدنه سازمان میراث فرهنگی که با خلأ نیروی متخصص روبرو بود، استفاده گردد.

او ادامه داد: نکته مهم در مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی این بود که به جز اساتیدی که در رشته های ذی ربط دارای تخصص و تجربه در دانشگاه های مختلف بودند، از خود حوزه کارشناسی میراث فرهنگی نیز استفاده گردد و از خِبرگان این امر که دارای تجربیاتی چند دهه ای نیز بودند، در بخش های مختلف سازمان برای آموزش و انتقال تجربیات استفاده گردد.

محیط طباطبایی گفت: این رفتار و روند در ابتدا بسیار پیروز بود و مرکز در یکی از بخش های سازمان میراث فرهنگی تشکیل شد و آغاز به فعالیت کرد. بعدها روند جذب ورودی ها به دلیل مسائل اداری یا این که جذب رسمی دارای معذورات و مشکلاتی بود، دیگر مثل قبل انجام نشد، اما مرکز آموزش عالی همچنان به عنوان یک مرکز تخصصی علمی باقی ماند تا با توسعه رشته ها و با استفاه از کارشناسان خبره و قدیمی که می توانستند تجربیاتشان را در اختیار دانشجوها قرار دهند، در حوزه میراث فرهنگی به حیات خود ادامه دهد و به این ترتیب، شامل جایگاهی در حوزه آموزش عالی ایران گردد.

رییس ایکوم ایران در ادامه به روند تعطیلی مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی اشاره نمود و اضافه کرد: به هر حال مرکز آموزش به آن شکل تأسیس شده بود و بعد به شکل مرکز آموزشی سایر دانشکده های کشور عایدی، متأسفانه در دوره ای به دلیل مسائل مختلف که خیلی هم شفاف به آن پرداخته نشد، مورد بی مهری سازمان میراث فرهنگی نهاده شد و مرکزی را که بخشی از حافظه و خاطره سازمان میراث فرهنگی در دهه هفتاد و هشتاد بود، به تعطیلی کشاندند. اگرچه قرار بود این مرکز در جای دیگر به کارش ادامه دهد، اما این اتفاق نیفتاد و امروز جای خالی آن را به شدت حس می کنیم.

محیط طباطبایی با انتقاد از فقدان مرکز آموزشی در بدنه میراث فرهنگی، اظهار کرد: سازمان میراث فرهنگی زمانی به شکل پژوهشگاه و بخشی از وزارت علوم بود و با عنوان یک سازمان علمی و تخصصی شمرده می شد. با جابه جایی ها که بعدا صورت گرفت به تدریج از این جایگاه فاصله گرفت و بعدها ادغام و به شکل سازمانی مرکب با گردشگری و بعدها هم به شکل وزراتخانه فعلی عایدی. در آن شکل پژوهشگاهی، واحدآموزشی جزو ملزومات و مکمل فعالیت های آن شمرده می شد. امروز نیز مانند هر پژوهشگاهی، بخش پژوهشگاه میراث فرهنگی باید دارای فضای آموزشی باشد تا بتواند کارشناسان را در سطوح بالاتر (دکتری) تربیت کند و در رشته های مرتبط با میراث فرهنگی همانند، باستان شناسی و مردم شناسی و نه فقط بازسازی آثار و بنا حضور مؤثری داشته باشد، اما متأسفانه هیچ گاه این امر در حوزه پژوهشگاهی میراث فرهنگی شکل نگرفته و این نگاه و دقت نظر و پشتیبانی لازم از آن به عمل نیامده است و به طور کلی به این جایگاه میراث فرهنگی در ساختار علمی پژوهشی کم تر توجه می گردد.