آینده شکارچیان سیارات فراخورشیدی - مجله بوشهری ها

تا کنون کشف حدود چهار هزار سیاره فراخورشیدی به تایید رسیده است. بسیاری از این سیارات را تلسکوپ فضایی کپلر کشف نموده و اکنون جانشین آن، تلسکوپ تس، به کشف سیارات فراخورشیدی بیشتر مشغول است. تلسکوپ تس تا کنون 993 سیاره فراخورشیدی احتمالی را آشکار نموده و کشف 28 سیاره نیز به تایید رسیده است. تعدادی از این سیارات در کمربند حیات ستاره مادر قرار دارند. این به آن معنا است که احتمال وجود آب مایع بر سطح این سیارات وجود دارد.

اما کشف این سیارات و اطلاعات نسبتا کمی که تا کنون از آن ها به دست آورده ایم تنها آغاز مسیری طولانی است. پژوهشگران امیدوارند تا به زودی و با ابزارهای جدید بتوانند اطلاعات بیشتری را از این دنیاهای دوردست کسب نمایند.

به همین منظور دو طرح پیشنهادی برای کاوش بیشتر سیارات فراخورشیدی اعلام شده اند: TARdYS و CHEOPS.

تلسکوپ TARdYS

TARdYS حاصل همکاری رصدخانه کالج هاروارد و دانشگاهی در کشور شیلی است. تلسکوپی زمینی که با استفاده از روش سرعت شعاعی می تواند جرم سیارات فراخورشیدی را با دقت زیادی اندازه گیری کند. با استفاده از این روش که بر پایه تاثیرات گرانشی متقابل ستاره و سیاره عمل می نماید می توان جرم سیاره را محاسبه کرد. معین جرم سیاره به شناخت بهتر ویژگی های سیاره یاری زیادی می نماید.

این در حالی است که تلسکوپ تس با استفاده از روش گذر سیارات فراخورشیدی را آشکار می نماید. در این روش تلسکوپ افت نورهای بسیار جزئی در نور ستاره را جست وجو می نماید که ممکن است بر اثر گذر سیاره ای از مقابل ستاره اتفاق افتاده باشد. در این روش می توان اندازه سیاره مورد نظر را محاسبه کرد. اما برای این که بتوانیم چگالی سیاره را به دست آوریم باید از جرم سیاره نیز آگاه باشیم. این همان جایی است که تلسکوپ هایی مانند TARdYS و روش سرعت شعاعی به یاری دانشمندان می آید تا بتوانند اطلاعات دقیق تری از سیاره مورد نظر به دست آورند.

تلسکوپ TARdYS علاوه بر این که در کار تایید و محاسبه جرم سیارات فراخورشیدی به یاری دانشمندان می آید می تواند به تنهایی سیارات فراخورشیدی جدیدی را نیز کشف کند. این تلسکوپ در رصدخانه آتاکاما دانشگاه توکیو در کشور شیلی نصب خواهد شد و فعالیت خود را از سال 2020 آغاز خواهد نمود.

تلسکوپ CHEOPS

تلسکوپ CHEOPS ماموریتی در نوع خود بی نظیر است که سازمان فضایی اروپا (ESA) با همکاری سوییس مسئولیت ساخت آن را بر عهده دارند. CHEOPS یک ماهواره کوچک است که قابلیت اصلی آن نورسنجی با دقت بالا است.

با محاسبه جرم سیارات فراخورشیدی توسط رصدهای زمینی و با روش سرعت شعاعی و به دست آوردن اندازه سیاره با یاری CHEOPS می توان با دقت بالایی چگالی سیارات فراخورشیدی را محاسبه کرد. به این ترتیب راه برای شناخت ساختار سیاره و مواد تشکیل دهنده آن هموار می گردد و در مرحله بعد می توان اطلاعاتی از چگونگی تشکیل و تکامل سیارات فراخورشیدی به دست آورد.

رجحان CHEOPS نسبت به تلسکوپ تس که اکنون مشغول به کار است انعطاف پذیری آن در آنالیز سوژه ها است. این تلسکوپ جدید می تواند سیاراتی را که پیش از این کشف شده اند با نگاهی دقیق تر زیر نظر بگیرد. در حالی که تلسکوپ تس گاهی تنها می تواند بخشی از گذر سیاره از مقابل ستاره را رصد کند و طبق برنامه معین و از پیش معین شده ای سوژه ها را رصد می نماید.

تلسکوپ CHEOPS احتمالا در اواخر امسال میلادی سوار بر موشک سایوز روس ها به فضا پرتاب خواهد شد.

دو ماموریتی که به آن اشاره شد را می توان مرحله دوم شناخت بهتر سیارات فراخورشیدی دانست. در مرحله بعد تلسکوپ فضایی جیمز وب به سراغ رصد این سیارات خواهد رفت. جیمز وب با توانایی های فوق العاده اش می تواند ویژگی های این سیارات را به خوبی آنالیز کند.

مقدمه چینی ها برای آغاز به کار تلسکوپ جیمز وب مدت ها است که آغاز شده و به نظر تا زمان آغاز فعالیت این تلسکوپ سوژه های فراوانی از میان سیارات فراخورشیدی در انتظار رصد جیمز وب باشند.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از یک منظومه فراخورشیدی.

Credit: Robin Dienel, courtesy of the Carnegie Institution for Science