ادغام جشنواره ملی و جهانی فیلم فجر به درخواست صنوف انجام شد - مجله بوشهری ها

رسانه ای های فعال در حوزه فرهنگ و هنر در بحبوحه حدس و گمان های انتخاب دبیر چهلمین جشنواره ملی فیلم فجر بودند که شنیدن خبر یکی شدن جشنواره ملی و جهانی فیلم فجر توجه همه را از انتخاب دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر دور کرد و این اتفاق تازه نقل محافل فرهنگی و رسانه ای شد. چرایی این تصمیم و اینکه چه فرد یا ارگانی این تصمیم را گرفته است، مشخص نیست اما یک مقام آگاه در سازمان سینمایی در گفت وگو با پانا گفت که این اتفاق بنابه به درخواست خانواده سینما و صنوف اجرا شده است و این در حالی است که هنوز یک سال هم از ثبت جشنواره جهانی فیلم فجر به عنوان یکی از جشنواره های الف جهان در کنفدراسیون بین المللی تهیه کنندگان فیلم (فیاپف) نمی گذرد.

این روزها از محسنات و مضرات اجرایی شدن این تصمیم برای فیلم ها و فیلم سازان ایرانی زیاد سخن گفته شده اما نکته جدی فراموش شده در اجرای این طرح این است که نباید فراموش کنیم کارگردانانی همچون سروش صحت، بهمن فرمان آرا، رامتین لوافی و... در همین جشنواره های جهانی فجر از فیلم هایشان رونمایی کردند و درواقع جشنواره جهانی فجر سوپاپ اطمینانی برای فیلم های جامانده از جشنواره ملی فجر بود و می توانست آلترناتیوی برای معرفی فیلم های کارگردانانی باشد که همواره از دیده نشدن فیلم هایشان در جشنواره ملی فجر گله دارند و مانع دل زدگی شان از فیلم سازی شود.

چه کسی ناقوس جدایی جشنواره ملی و جهانی فجر را به صدا درآورد؟

جشنواره فجر تا سال 1374 فقط به تولیدات سالانه سینمای ایران می پرداخت. از سال 1374 جشنواره به صورت بین المللی برگزار می شود و علاوه بر سینمای ایران، در بخش بین الملل به بررسی فیلم هایی از سینمای جهان پرداخت. در سال 1393 علیرضا داد که در آن زمان دبیر جشنواره سی و دوم بود و البته آن زمان نفوذ زیادی در سینمای ایران داشت، طرح تغییرات را کلید زد. این طرح در زمان ریاست حجت الله ایوبی در سازمان سینمایی به اجرا در آمد. رضا داد از الزام یک پوست اندازی در فعالیت های بین الملل سینمای ایران و جشنواره فیلم فجر سخن گفته بود و ابراز امیدواری کرده بود، این رویداد باید از محرومیتی که بخش بین الملل در نتیجه نداشتن تولید مناسب با آن روبرو است، بیرون بیاید و از آن به عنوان زنگ اجرای تغییرات اساسی در جشنواره فیلم فجر یاد کرده بود.

مخالفان ادغام جشنواره ملی و جهانی فیلم فجر چه می گویند

یکی از مخالفان جدی این تصمیم محمدمهدی عسگرپور، کارگردان و دبیر دوره پیشین جشنواره جهانی فیلم فجر است. وی در انتقاد به این تصمیم در اینستاگرامش نوشت: سینمای پرافتخار ایران در این سال ها چیزی کم داشت و ظاهراً مدیریت فعلی دولتی، همان را زیاد می دانست و آن هم یک جشنواره جهانی ثبت شده در رده به اصطلاح الف و در ردیف جشنواره های صاحب نام. عسگرپور در این پست اینستاگرامی تصویری از نامه رسمی فیاپف درباره پذیرفته شدن جشنواره جهانی فجر در فهرست 15 جشنواره برتر این اتحادیه را همراه با این متن اعتراضی منتشر کرده است. دبیر سی وهشتمین دوره جشنواره جهانی فیلم فجر در ادامه انتقادش آورده است: این جهت با تلاش های زیاد در طول چند سال اخیر و با کمترین امکانات فراهم شد. جدی گرفتن باقی قضایا در دوره رفتارهای قزن قورتکی و عوام فریبانه از قبیل کمیته فلان و راهبرد بهمان هم اشتباه است. البته در فقره اخیر، ایشان مامورند و معذور و نسبتاً کم مطالعه.

همچنین سیدعباس صالحی وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره فلسفه جدایی جشنواره جهانی و ملی فجر از یکدیگر گفته بود: با توجه به جو هیجانی جشنواره ملی فجر که فضای بسیار خوبی را به وجود می آورد و در این جو تنها فیلم های داخلی موردتوجه قرار می گرفت، این موضوع باعث می شد که جشنواره جهانی فجر تحت الشعاع جشنواره ملی قرار بگیرد و آن چنان که باید، بخش بین المللی رشد نمی کرد. با این استدلال و چند نکته دیگر جشنواره جهانی از بخش ملی جدا شد. خوشبختانه در این چند سال نیز توانسته است، جایگاه خوبی برای خود به دست آورد.

موافقان ادغام جشنواره ملی و جهانی فیلم فجر چه می گویند

جداشدن بخش جهانی جشنواره فیلم فجر از بخش ملی از همان ابتدا مورد نقد بسیاری از سینماگران و منتقدان قرار گرفت. علاوه بر هزینه های مضاعف، افت کیفی فیلم ها و کیفیت فیلم سازان خارجی حاضر در جشنواره نیز از مهم ترین نقدهای است که به این فرایند تازه وارد شد. یکی دیگر از این نقدها به فرایند اجرای جشنواره و محدود کردن برگزارکنندگان آن به طیف خاصی از اهالی سینما بود که شائبه مدیریت و اجرای محفلی جشنواره را تقویت می کرد. یکی از تندترین این اظهارات را مجید مجیدی عنوان نمود. این کارگردان شناخته شده سینمای ایران، در مصاحبه با ویژه نامه نوروز1399 ماهنامه اندیشه پویا یکی از دلایل ایجاد فضای ناسالم سینمای امروز را جدا کردن بخش بین الملل از جشنواره فجر دانست که اصل فلسفه جشنواره فجر را زیر سؤال برده است. وی با ذکر خاطره ای در این زمینه گفت: آن زمان که پیر هانری دولو در جشنواره فجر بدوک را دید و آن را به کن فرستاد مثل حالا نبود که برای رسیدن فیلم به جشنواره، نیاز به لابی گری داشته باشی!

همچنین کانون کارگردانان سینمای ایران در تاریخ 21 اردیبهشت 97 طی نامه ای به رئیس سازمان سینمایی وقت خواستار بازگشت بخش بین المللی به جشنواره فیلم فجر و ادغام این دو جشنواره همچون گذشته شد. در متن نامه شورای مرکزی کانون کارگردانان سینما خطاب به رئیس سازمان سینمایی دلایل خود را این گونه شرح دادند: همان طور که مستحضرید زمانی که جشنواره بین المللی فیلم فجر در کنار جشنواره ملی شکل گرفت، هدفش جذب مخاطبان غیر ایرانی برای معرفی بیشتر و بهتر سینمای نوین ایران به جهان بود. همچنین این جشنواره توانست با نمایش آثار مطرح سینمای جهان طیف وسیعی از دانشجویان و دیدنگران حرفه ای سینما را به خود جذب کند. صف های طویلی که برای دیدن فیلم های خارجی در سرمای بهمن هرسال مقابل سینما عصر تازه تشکیل می شد، همچنان در تاریخ این جشنواره و اذهان دوستداران سینما زنده است. اما باگذشت 4 دوره از جدایی بخش بین المللی از بخش ملی جشنواره فیلم فجر، حالا با قاطعیت می توان گفت جشنواره جهانی فجر نتوانسته نقش هنری و تاریخی خود را برای معرفی و یا ارتقاء جایگاه سینمای ایران در سطح جهانی به خوبی ایفا کند و تأثیر خروجی آن بر جریان تولید و پخش و نمایش آثار سینمای ایران چندان محسوس نیست. بی تردید و به شهادت علاقه مندان سینمای ایران، جشنواره بین المللی فیلم فجر با تمام کاستی هایش مؤثرتر از جشنواره مستقل جهانی فجر فعلی عمل می کرد، چون در روال گذشته نگاه جامعی حاکم بود که تمامی فیلم های خوب سینمای ایران را برای مخاطبان ایرانی و غیر ایرانی به نمایش می گذاشت؛ اما به نظر می رسد جشنواره جهانی فعلی در راستای تفکری است که قصد دارد بازار جهانی تنها با بخشی خاص و محدود از سینمای ایران مرتبط باشد و به هر دلیل مثبت و یا منفی، این بازار وسیع با کلیت سینمای ایران روبرو نشود. بدون شک این قطع ارتباط سینمای ایران با بازار جهانی در درازمدت موجب منزوی شدن سینمای ایران در عرصه جهانی خواهد شد. از طرف دیگر بازار جهانی فعلی بیشتر به محلی برای حضور میهمانان داخلی تبدیل شده تا میهمانان خارجی و مفهوم اصلی بازار فیلم از دست رفته است. با توجه به نکات ذکر شده و با توجه به نارسایی های دیگری که در اداره این جشنواره دیده می شود و همچنین تقارن زمانی آن با جشنواره های جهانی و معتبر دیگر، که بر جشنواره ما سایه افکنده، کانون کارگردانان سینمای ایران از جنابعالی به عنوان ریاست سازمان سینمائی تقاضا دارد شرایط را برای بازگشت بخش بین المللی به جشنواره فیلم فجر امسال مهیا کنید. از آنجائی که جشنواره فیلم فجر جشنواره ای دولتی و شناخته شده است و امسال هم در چهلمین سال پیروزی انقلاب هستیم، شایسته است بخش بین المللی این جشنواره فعال تر از گذشته بکوشد تا مهمانان خارجی شایسته و مؤثر دعوت شده از جشنواره ها و بازارهای معتبر جهانی، بتوانند شاهد نمایش همه فیلم های تولیدی یکسال اخیر سینمای ایران باشند، که با توجه به زمان مناسب برگزاری این جشنواره در بهمن تاثیر بسیار بیشتری در اعتلای بین المللی سینمای ایران خواهد داشت.